Gelişim Psikolojine Giriş Konu Anlatımı I Psikolojide Ekoller

Gelişim Psikolojine Giriş Konu Anlatımı I Psikolojide Ekoller

Psikoloji Nedir ?

Organizmaların davranışlarını inceleyen pozitif bilime “psikoloji” adı verilir. Psikoloji, daha önce felsefenin bir alanıydı. 1879 yılında Almanya’da ilk kez Wilhelm Wundt’ın deneysel laboratuvar kurmasıyla psikoloji de bir bilim hâline geldi. 

• Psikolojinin işlevleri şu şekilde sıralanabilir;
• İnsan ve hayvan davranışlarını anlamak ve tanımak
• Bu davranışların doğasını açıklamak
• Davranışlarla ilgili tahminlerde bulunmak
• Davranışı kontrol altında tutmak

Psikolojide Ekoller

1-Yapısalcılık: Strüktüralizm olarak da bilinir. Öncüsü; Almanya’da ilk kez deneysel laboratuvar kuran Wilhelm Wundt’tır. Yapısalcılar;

• Zihnin yapılarını ya da zihnin ögelerini incelediler.
• Yapısalcılara göre bilinç basit ögelerden oluşmaktaydı ve bu bilinç ögelerinin ayrıştırılarak incelenmesi gerekiyordu.
• Zihnin ne olduğunu tanımlamak için çalışmalar yaptılar.
• Bilinç ve bilinç süreçlerine odaklandılar.
• İçebakış yöntemini kullandılar.

2- İşlevselcilik: Fonksiyonelizm olarak da bilinir. Öncüleri William James ve John Dewey’dir. İşlevselciler;

• Zihnin ne olduğunu bilmenin fayda sağlamayacağını, incelenmesi gereken şeyin zihnin ne işe yaradığı olgusunu savundular.
• Zihnin fonksiyonunun insanın çevreye uyumu sağlamak olduğunu iddia ettiler.
• İçebakış ve gözlem yöntemini kullandılar.

3- Olgunlaşma Kuramı: Öncüsü Arnold Gessell’dir. Bu kuramda şunlar savunulmuştur;

• İnsan davranışını belirleyen emel faktör kalıtımdır. İnsanların nasıl düşündüğü, hissettiği, bireysel farklılıkları kalıtıma bağlıdır.
• Gessell, ilk gelişim norm tablosunu ortaya koydu ve olgunlaşma kavramını ilk kez burada kullandı.

4- Davranışçılık: Bihevyorizm olarak da bilinir. Öncüleri; John Watson, Ivan Petrovich Pavlov, Guthd, Hull Thorndike ve Skiiner’dır. Davranışcılıkta şunlar savunuldu;

• Yapısalcılık yetersiz bulundu. Sezgiler, duyular ve düşünceler gözlemlenemeyeceğinden içebakış tekniği reddedildi ve psikolojinin sadece gözlenebilir davranışları incelemesi gerektiği savunuldu.
• Psikolojinin adının davranış bilimi olarak değişmesini talep ettiler.
• Tabula Rasa’yı temel ilke olarak benimsediler.
• Genel olarak deney ve gözlem yöntemlerini kullandılar.

5- Psikodinamik Kuram: Psikoanalitik kuram olarak da bilinir. Sigmund Freud, Erikson Adler, Jung Honney, Sullivian, A.Freud gibi isimler öncülük etmiştir.

• Freud’a göre sadece gözlenebilir durumları incelemek insan davranışlarını tanımlamak için yeterli olmazdı. Ona göre psikolojik olayları yönlendiren esas etken bilinç dışıydı.
• Hipnoz, telkin, rüya analizi ve serbest çağrışım gibi yöntemleri kullandılar.

6- Gestalt Kuramı: Bütüncül kuramı olarak da bilinir. Kurt Koffka, Max Wertheimer, Kurt Levin, Wolfgang Köhler gibi isimler öncülük etmiştir. Bu kuramda;

• İnsan zihninin her zaman tam olmak istediğini savundular.
• Bütün parçaların toplamından her zaman daha fazla, daha anlamlı ve daha değerli olduğunu iddia ettiler.
• Bütün inceleme anlayışına sahiplerdi.
• Daha çok algı çalışmalarıyla ön plana çıktılar.

7- Hümanizm Kuramı: Çoğu kaynakta İnsancıl kuram veya fenomen kuramı olarak diye de geçer. Maslow ve Rager öncülük etmiştir. Bu kuramda;

• İnsan değerlidir, biriciktir ve özeldir görüşü savunuldu.
• Anlama, dinleme, empati gibi yöntemleri kullandılar.

8- Bilişsel Kuram: Diğer adı cognitif kuram olarak geçer. Jean Piaget, Lev Vygotsky, J.Bruner gibi isimler öncülük etti. Cognitif kuramda;

• İnsanlık bilişsel yönlerine ağırlık verildi.
• U – Organizma – T ilişkisi temele alındı.
• Öğrenme sürecinde organizmaların daima aktif olduğu savunuldu.

9- Ekolojik Kuram: Bu kurama Urie Bronfebrenner öncülük etti. Bronfebrenner bu kuramda;

• Bir çocuğun eğitiminin tüm toplumun görevi olduğunu savundu.
• Bronfebrenner, çevresel sistemin bireyin gelişimini etkilediğini savundu. Bu çevresel sistemleri “mikrosistem, mezosistem, egzosistem, makrosistem, kronosistem” olarak sıraladı.

10- Etolojik Kuram: Komad Lorenz öncülük etti. Bu kuramda; insan gelişiminin biyolojik temellere dayandığı ve evrimsel bakıştan etkilendiği savunuldu.

11- Biyolojik Kuram: Adolf Mayer’in öncülük ettiği bu kuramda; insan gelişimini etkileyen en büyük temel faktörün hormonlar olduğu ortaya kondu.

12- Nörobiyolojik Kuram: Nörofizyolojik kuram olarak da bilinir ve bu kurama Donald Olding Hebb öncülük etmiştir. Bu kuramda;

• Beynin işleyiş yapısının analiz edilmesi hâlinde insan davranışlarına yön verebileceği
• Çevresel değişikliklerin vücuttaki nörokimyasal olayları tetikleyerek davranışları değiştirebileceği görüşü savunulmuştur.

13- Kültürlerarası Yaklaşım: Bu yaklaşımda sosyal yapıların, toplumsal özelliklerin ve her toplumun benimsediği kültürün bireyin gelişiminde rol aldığı savunuldu.

14- Eklektik Kuram: Bu kuramda; mükemmel kuramın olmadığı, her kuramın olumlu ve olumsuz yönlerinin olabileceği savunuldu. Eklettik kurama göre, her kuramın iyi yönleri alındığında insan gelişimi konusunda daha doğru analizler yapılabilirdi.